Szechyński (Szechiński) Władysław, pseud.: Kruk, Kosiba, przybrane nazwisko Stanisław Jachimecki (1907–1950), nauczyciel, oficer Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej, działacz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.
Ur. 2 VII w Sułkowszczyźnie (pow. mościski), był synem Michała (1876 – przed 1939), rolnika, robotnika na stacji kolejowej w Mościskach, oraz Antoniny z Jędruchów (1879 – po 1964).
Po ukończeniu w r. 1924 siedmioklasowej Szkoły Powszechnej im. św. Stanisława Kostki w Przemyślu podjął S. naukę w tamtejszym Prywatnym Seminarium Nauczycielskim Męskim, gdzie w r. 1929 zdał egzamin dojrzałości, uzyskując dyplom nauczyciela szkół powszechnych «z polskim i ruskim językiem nauczania». Od r. 1930 pracował jako nauczyciel kontraktowy w szkołach powszechnych w pow. brzeżańskim oraz jako nauczyciel stały na terenie pow. sarneńskiego na Wołyniu. Powołany t.r. do odbycia służby wojskowej, został przydzielony 14 VIII do Dywizyjnej Komp. Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 17. pp w Rzeszowie, a 30 VI 1931 ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty, awansując do stopnia plutonowego podchorążego. Przeniesiony do rezerwy 12 IX 1931, należał od 20 IX t.r. do Związku Strzeleckiego w pow. kostopolskim (Okręg IX Brześć nad Bugiem; oddz. macierzysty Berezno), gdzie organizował nowe oddziały Związku i prowadził szkolenie wojskowe młodzieży. Po ćwiczeniach aplikacyjnych w 1. baonie 39. pp w Lubaczowie (8 VII – 27 VIII 1932) awansował do stopnia podporucznika rezerwy (ze starszeństwem z 1 I 1933). Od r. 1932 uczył w miejscowości Rudnia Kniaźsielska (gm. Berezno, pow. kostopolski). Ukończywszy kurs dla kierowników szkół powszechnych, został w r. 1936 kierownikiem Państw. Szkoły Powszechnej w Kryczylsku (gm. Stepań, pow. kostopolski). Pracując w środowisku o przewadze ludności ukraińskiej, S. wychowywał uczniów w duchu propaństwowym.
Zmobilizowany w sierpniu 1939 z przydziałem do batalionu wchodzącego w skład pułku Korpusu Ochrony Pogranicza «Sarny», przeszedł S. jego szlak bojowy, walcząc z Armią Czerwoną. Po rozbiciu jednostki przedostał się do Warszawy, a po kapitulacji stolicy znalazł się w niewoli niemieckiej, z której w październiku zbiegł, po czym przybył do Przemyśla. Mieszkając na Zasaniu (lewobrzeżnej części miasta znajdującej się pod okupacją niemiecką), pracował jako robotnik na stacji kolejowej w Żurawicy. W kwietniu 1940 dotarła do niego żona z córką, ostrzeżona przez Ukraińców w Kryczylsku o planowanej przez NKWD deportacji. W maju t.r. wstąpił S. do ZWZ; od jesieni pracował w sztabie Obwodu ZWZ Przemyśl (krypt. Polana), a w styczniu 1941 został adiutantem tego Obwodu i współorganizował sieć jego placówek. Przez pewien czas był zatrudniony w majątku oficera ZWZ/AK i członka «Uprawy» Andrzeja Józefa Sapiehy (pseud. Lis, Handlowiec) w Żurawicy; jesienią 1942 przyczynił się do uratowania Sapiehy przed aresztowaniem przez Gestapo. Po rozbiciu komendy Obwodu AK Przemyśl na przełomie czerwca i lipca 1943 starał się reaktywować jej działalność, jednak zagrożony aresztowaniem, został skierowany do dyspozycji Inspektoratu Rejonowego AK Jasło. W lipcu t.r. objął funkcję adiutanta Obwodu AK Sanok, który po rozbiciu przez Niemców podlegał wówczas gruntownej reorganizacji. S. występował wtedy pod nazwiskiem Stanisław Jachimecki i kwaterował m.in. w Porażu i Bażanówce. Wziął udział w opracowaniu planu akcji «Burza» na terenie pow. sanockiego, nadzorując przygotowanie i szkolenie oddziałów, m.in. egzaminował na konspiracyjnych kursach podchorążych. Dowodząc oddziałem dywersyjnym z Bażanówki, brał udział 29 VI 1944 w nieudanej akcji uwolnienia z niemieckiego więzienia w Sanoku sierżanta Władysława Szelki, dowódcy placówki AK Niebieszczany. Uczestniczył w działaniach bojowych akcji «Burza». Dn. 1 I 1945 został awansowany do stopnia kapitana rezerwy.
Po zakończeniu okupacji niemieckiej wrócił S. w październiku 1944 do Przemyśla i pracował jako robotnik sezonowy na kolei. Nakłoniony przez kpt. Bronisława Wochankę, komendanta przemyskiego Inspektoratu Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, wrócił latem 1945 do działalności konspiracyjnej i został szefem wywiadu miejscowego Obwodu. Wraz z Wochanką, Władysławem Kobą, Tadeuszem Inglotem i Józefem Czarneckim uczestniczył w nieudanej próbie nawiązania rozmów z przedstawicielami Ukraińskiej Powstańczej Armii. Po rozwiązaniu Delegatury Sił Zbrojnych, we wrześniu t.r., został z polecenia Wochanki kierownikiem wywiadu («informacyjnym») Rady Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość (WiN) w Przemyślu. Zorganizował siatkę informatorów zbierających dane m.in. o ruchu towarowym z ZSRR na terenie pow. przemyskiego i na ich podstawie sporządzał okresowe raporty. Był odpowiedzialny za akcję «Ż» (prowadzenie wywiadu i agitacji politycznej w jednostkach WP). Dn. 27 XII wziął udział w przygotowaniu i wykonaniu przez patrol «Straży» wyroku śmierci na Władysławie Wiącku, funkcjonariuszu Państw. Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (UBP) w Przemyślu. Wczesną wiosną 1946 uczestniczył w Przeworsku w rozmowach z reprezentacją Narodowego Zjednoczenia Wojskowego pow. łańcuckiego, w trakcie których kierownictwo WiN żądało rozwiązania jego oddziałów leśnych. Od września t.r. pełnił również funkcję kierownika Rejonu WiN Wschód obejmującego powiaty (rady): Przemyśl, Jarosław, Lubaczów i Przeworsk. W opinii prezesa rzeszowskiego Okręgu WiN Koby kierowany przez S-ego Rejon funkcjonował najlepiej w całym Okręgu. Dn. 30 IX 1947 został S. aresztowany w Przemyślu przez funkcjonariuszy Wojewódzkiego UBP i przewieziony do aresztu w Rzeszowie. Postanowienie o tymczasowym aresztowaniu wystawione zostało 6 X t.r. Poddano go długotrwałemu i brutalnemu śledztwu (m.in. odbito nerki), po czym 8 XI odstawiono do więzienia w Przemyślu, gdzie 1 I 1948 wydano decyzję o wszczęciu śledztwa. W czasie przesłuchań przyznał się do działalności w WiN: pełnienia funkcji «tzw. kierownika wywiadu na terenie powiatu przemyskiego» oraz «kierownika Rejonu Wschód». W akcie oskarżenia zarzucono mu także gromadzenie i przekazywanie «wiadomości stanowiących tajemnicę państwową». W dn. 7–18 V t.r. na sesji wyjazdowej w Przemyślu Wojskowego Sądu Rejonowego (WSR) w Rzeszowie odbył się proces S-ego i dziesięciu członków Rady Przemyśl i Rejonu Wschód WiN (Ryszarda Kornickiego, Kazimierza Sochańskiego, Romana Kuźniara, Franciszka Grzegorzaka, Władysława Brodzińskiego, Jana Wojtowicza, Tadeusza Zubrzyckiego, Antoniego Kowalika, Mieczysława Dziedzica i Antoniego Patera). Sąd pod przewodnictwem kpt. Oswalda Sznepfa skazał S-ego na karę śmierci, utratę praw publicznych na zawsze oraz przepadek mienia (pozostałym oskarżonym wymierzono kary dożywotniego lub wieloletniego pozbawienia wolności). Na prośbę wniesioną przez żonę S-ego, prezydent Bolesław Bierut skorzystał z prawa łaski i 30 VII zamienił wyrok na dożywotnie więzienie. S. odbywał karę w Przemyślu, a od 3 XII we Wronkach. Urazy z czasu śledztwa oraz warunki więzienne doprowadziły do poważnego pogorszenia się stanu jego zdrowia. S. zmarł 30 I 1950 w szpitalu więziennym we Wronkach, został pochowany na tamtejszym cmentarzu. Po ekshumacji w październiku 1970 szczątki zostały przeniesione na cmentarz komunalny w Przemyślu na Zasaniu (sektor 20, rząd IV–V).
W zawartym w r. 1934 małżeństwie z Rozalią Janiną z domu Szpunar (1909–1991), córką Michała, kolejarza, i Zofii z Góraków, nauczycielką, miał S. córkę Halinę, zamężną Hupa (ur. 1939), farmaceutkę.
Dn. 7 I 1992 Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego uchylił wyrok z 18 V 1948, uznając, że zarzucane S-emu czyny były w rzeczywistości działalnością na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego.
Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939–1956, Kr. 2004 X (fot.); Skazani na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Rzeszowie 1946–1954, Red. T. Bereza, P. Chmielowiec, Rzeszów 2004 s. 14, 58 (fot.); – Adamski J. F. i in., Kościół katolicki w Brzozowskiem i Sanockiem 1939–1945, Brzozów–Przemyśl 1992 s. 275, 277, 295; Brygidyn A., Kryptonim «San». Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1944, Sanok 1992 s. 154, 164, 179, 207 (fot.); Czerny E., Działalność ZWZ-AK na terenie pow. przemyskiego, „Wojsk. Przegl. Hist.” 1984 nr 4 (110) s. 145–6, 163; Husar J., Władysław Antoni Koba. Przyczynek do dziejów Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” w Polsce południowo-wschodniej w latach 1945–1947, Przemyśl 2001; Nawrocki Z., Zamiast wolności. UB na Rzeszowszczyźnie 1944–1949, Rzeszów 1998 s. 154; Ostasz G., Okręg rzeszowski Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Model konspiracji, struktura, dzieje, Rzeszów 2006 (fot.); Sanok. Dzieje miasta, Red. F. Kiryk, Kr. 1995 s. 708, 733; Wójcik Z. K., Aleksy Gilewicz – historyk nieprowincjonalny, Przemyśl–Wr. 2008; tenże, Władysław Szechyński. Nauczyciel – żołnierz – konspirator, „Zesz. Hist. WiN-u” 2011 nr 34; – Sprawozdanie dyrekcji Prywatnego Seminarium Nauczycielskiego Męskiego w Przemyślu za r. szk. 1928/29, Przemyśl 1929 s. 39; – W złowieszczych murach Wronek i Rawicza lat 1945–1956. Wspomnienia więźniów politycznych, P. 1995 s. 179 (błędna data ur.); – AP w Przemyślu: Prywatne Sem. Nauczycielskie Męskie w Przemyślu, sygn. 22 (fot.); Arch. Archidiec. w Przemyślu: Akta metrykalne paraf. Mościska, Liber copulatorum Sułkowszczyzna 1902 nr 5, Liber baptisatorum Sułkowszczyzna 1907, nr 22; CAW: sygn. 27684 (akta personalne); IPN w Rzeszowie: Wyrok WSR w Rzeszowie z 18 V 1948, k. 159–67 (błędne data i miejsce ur.); – Informacje córki, Haliny Szechyńskiej-Hupa z Raciborza.
Zbigniew K. Wójcik